Voor Linda Huijsmans was het de normaalste zaak van de wereld dat haar goede vriendin, Henriëtte, donker was. Dat ze Moluks was, wist ze ook maar niet wat dat precies inhield want daar stond ze eigenlijk nooit bij stil. Henriëtte noemde zich altijd ‘zo Nederlands als wat’, maar hoe meer ze over haar achtergrond vertelde, hoe nieuwsgieriger Linda werd. Het resultaat is ‘Zo Nederlands als Wat’; een boek over een familie, over de Molukse gemeenschap en de geschiedenis van sterke vrouwen.
‘‘Zo Nederlands als wat’ is het eerste boek dat ik alleen heb geschreven. Ik ben journaliste en heb onder andere voor het AD, de Volkskrant en regionale bladen gewerkt, waarvan de laatste twaalf jaar als freelancer. Als journalist schrijf je altijd het verhaal van anderen op, maar dit boek gaf mij de kans om het intrigerende verhaal van Henriëtte en haar familie op te schrijven. Daarvoor heb ik niet alleen Henriëtte zelf, maar ook haar moeder Moni en oma Jublina gesproken. Jublina is in 1951 met haar man Adam naar Nederland gekomen. Met haar heb ik veel over de periode daarvoor gesproken; haar jeugd, de tijd bij het KNIL en de eerste periode in het vreemde Nederland. Inmiddels is ze midden 80 en ze heeft veel meegemaakt. Bovendien is het geheugen onbetrouwbaar. Daarom heb ik naast de interviews ook veel research gedaan. Ingrijpende gebeurtenissen als de reis naar Nederland leveren een boeiend persoonlijk verhaal op, maar hebben een complexe, vaak politieke achtergrond en die wilde ik ook beschrijven. De oudste herinneringen van Jublina waren fragmentarisch, die heb ik zelf verder aangevuld met verhalen en herinneringen van anderen.’
Zo Nederlands als wat
‘Jublina heeft me veel verteld over hoe het leven als vrouw van een militair er uit zag. Zij gingen altijd mee, van tangsi naar tangsi. Aan de vrouwen werd nooit iets gevraagd. Daarom wilde ik nu graag hun verhalen vertellen.
De vier generaties vrouwen vormen dan ook de leidraad in ‘Zo Nederlands Als Wat’. Omdat ik toch een zekere afstand tot de familie had, kon ik net wat verder doorvragen. Daardoor kwamen ook pijnlijke gebeurtenissen ter sprake komen, die bepalend zijn geweest voor de hele familie. Schaamte en sociale controle spelen een grote rol binnen de Molukse gemeenschap, maar ik heb inmiddels al van lezers gehoord dat ze het een opluchting vinden om te merken dat dergelijke dingen ook in andere families gebeuren. Zo is Moni op haar 14e ongewenst zwanger geraakt van een buurman; een weduwnaar die ze hielp met het huishouden. Toen haar vader er achter kwam dat zijn oudste dochter zwanger was, was dat natuurlijk een drama. Hij was zo woedend dat hij met messen begon te gooien waarna zij door de politie uit huis is gehaald. Ze heeft met haar pasgeboren dochtertje Henriëtte, drie jaar in een tehuis voor ongehuwde moeders gewoond.
Dat is een voorbeeld van een persoonlijk drama dat grote gevolgen had voor de hele familie. Jublina en Adam wilden graag dat Moni weer thuis kwam wonen en dat zij Henriëtte als hun eigen dochter zouden opvoeden, of dat Moni met de weduwnaar zou trouwen; allemaal oplossingen die de eer van de familie zouden redden en hun positie binnen de Molukse wijk zou behouden. Maar Moni was altijd al een eigenwijs iemand geweest en zij besloot dat ze haar dochter alleen zou opvoeden. Henriëtte is daardoor niet in de Molukse maar in een Nederlandse omgeving opgegroeid. Hoewel ze er Moluks uitziet, voelt ze zich ‘zo Nederlands als wat’. Vandaar de titel van het boek.’
Eyeopener
’Het schrijven van het verhaal was echt een eyeopener voor mij. Net als de meeste Nederlanders wist ik weinig van de geschiedenis van de Molukkers in Nederland. Ik kende Henriëtte al zo’n twintig jaar, maar had nooit stilgestaan bij haar achtergrond. Ze vertelde me af en toe anekdotes, kleine dingetjes. Hoe meer ik te weten kwam, hoe fascinerender ik het verhaal begon te vinden. Want hoe kwam het eigenlijk dat ik op school nooit iets had geleerd over waarom de Molukkers hier waren? En over de die Nederland daar bij heeft gespeeld? Met mijn ouders ging ik op vakantie naar een camping in Wijster. Toen daar een paar maanden later de eerste treinkaping plaatsvond, kwam het verhaal opeens wel dichtbij. Zo dichtbij zelfs dat je er bijna overheen kijkt. Net als met Henriëtte. Ik ken haar goed, ik zie dat ze Moluks is maar toch ken ik het verhaal niet. Door alle research die ik voor het boek gedaan heb, kwam ik erachter wat de rol is die de Nederlandse regering heeft gespeeld rondom de onafhankelijkheid van Indonesië, en de manier waarop de Molukse KNIL-soldaten behandeld zijn. Daarvoor zijn excuses op zijn plaats, ook na zo lange tijd. Natuurlijk, de economische belangen in de koloniën waren groot, maar de manier waarop Nederland haar handen van deze groep trouwe KNIL-soldaten heeft afgetrokken, was absoluut niet nodig.’
Schaamteloos nieuwsgierig
’De reden dat ik journalist ben geworden, is omdat ik van taal houd en schrijven heel leuk vind. Bovendien heb je als journalist een legitimatie om schaamteloos nieuwsgierig te zijn. Als journalist kom je met mensen en onderwerpen in aanraking waar je anders nooit dichtbij zou kunnen komen. Het is nieuwsgierigheid gecombineerd met de uitdaging om het boeiend op te schrijven die mij zo aantrekt.
Het schrijven van een boek is altijd een droom van me geweest. Dat was voor mijn gevoel het hoogst bereikbare. Na mijn studie Nederlands en Literatuurwetenschappen ben ik de journalistiek in gegaan. Daar heb ik geleerd om te schrijven om een samenhangend verhaal boeiend en aantrekkelijk op te schrijven en daarbij nooit de lezer te vergeten. Maar voor een journalist moeten ook de feiten altijd kloppen. Die twee elementen komen bij elkaar in dit boek.
Er is lef voor nodig om in deze tijd nog journalist te worden, maar voor wie de stap aandurft, en ik hoop dat dat heel veel jongeren dat toch doen, is het belangrijk je eigen achtergrond te kennen. Blijf vragen naar de verhalen van je eigen familie en blijf ze zelf ook vertellen. Door je erin te verdiepen krijg je ook de nuances mee. De kracht van verhalen kan moeilijk overschat worden. Lezers, kijkers en luisteraars zullen altijd geïnteresseerd in geschiedenissen, ook als die niet direct van hen is. Daarom hoop ik dat ook veel Nederlanders ‘Zo Nederlands Als Wat’ zullen gaan lezen.’
Boek bestellen? Dat kan met de volgende gegevens:
ISBN 9789045011547
Uitgeverij Atlas Contact
www.lindahuijsmans.nl
Tekst: Lolita Kapel Foto’s: Privé bezit
