Het is fijn om terug te kunnen vallen op familie, de buren of de kerk. Saamhorigheid zorgt ervoor dat je er niet alleen voor staat. Dat is al jaren zo. Maar hoe zit dat met de pleegzorg? Onder de eerste en tweede generaties kwam het vaak voor dat kinderen weggegeven werden aan een familielid, vanwege economische redenen of uit solidariteit naar de ander toe. Dat gebeurde bij Pede Saija (56) die zichzelf een ‘weggegeven kind’ kan noemen. Hij vertelt Kasuaris over zijn jeugd, wat dit met hem deed, wat voor impact dit heeft gehad op de rest van zijn leven en wat hij zou willen meegeven aan anderen die hetzelfde hebben meegemaakt.

“Ik kom uit een gezin van elf kinderen, waarvan er inmiddels vier van zijn overleden. Één broer heb ik nooit gekend, hij was al overleden voordat ik was geboren en een andere broer heb ik op vrij jonge leeftijd verloren. Twee andere zussen zijn op latere leeftijd overleden.

Op driejarige leeftijd werd ik weggegeven aan de broer van mijn vader en zijn vrouw. Ik kwam terecht in een gezin waarin  één van mijn biologische zussen vlak na haar geboorte eerder was opgenomen en waar nog één ander kind uit een ander gezin bij kwam. Daarna kwamen er nog twee andere kinderen bij.  We waren dus met vijf pleegkinderen in dit gezin. Het is mij altijd duidelijk gemaakt wie mijn biologische ouders waren, waardoor ik met zowel hen als mijn pleegouders een sterke band had opgebouwd. Ik zag mijn biologische ouders regelmatig, maar leefde mijn kindsjaren bij mijn pleegouders. Mooi, zou je denken. Bovendien was mijn oom ook een Saija, dus qua naam zorgde dit voor weinig verwarring. Maar, die verwarring ontstond wel wanneer er ruzies waren tussen mijn moeder en vader en zijn broer. Ik stond daar tussenin, waardoor er vaak onbedoeld van mij gevraagd werd partij te kiezen. Tijdens mijn kindertijd werd continue gevraagd: Aan wie ben je trouw? Je ‘echte’ ouders of je pleegouders? Wie heb je liever? Je biologische broers en zussen of je pleegbroertjes en -zusjes? Op momenten dat er conflicten ontstonden tussen de families, werd ik constant getoetst aan wie ik loyaal moest zijn.Als kind was het lastig om mezelf te positioneren en mijn aandacht aan ouders, broers en zussen te verdelen.

Op mijn dertiende besloot ik terug te gaan naar mijn biologische ouders in Moordrecht. Maar ook dat zorgde voor familieconflicten, waardoor ik constant het idee had dat ik moest overleven tussen twee families. Ik moest altijd verklaren waarom ik anders was in zowel mijn biologische gezin als het pleeggezin. Op een gegeven moment werd ik het zat en besloot op mijn zeventiende weg te lopen van huis om voor mezelf te kiezen. In mijn twintiger jaren was ik ongelukkig en zo langzamerhand dacht ik: Wat is dit en waarom al deze worstelingen?

Ik heb een aantal jaren afstand genomen van mijn beide families, om even aan niemand te hoeven uitleggen wie ik ben en om loyaliteitsconflicten uit de weg te gaan. Het heeft jarenlang aan me geknaagd, ik was ongelukkig. Ik vroeg me altijd af: waarom ben ìk weggegeven in plaats van één van de anderen? Rond mijn veertigste ben ik in therapie gegaan om hier wat aan te doen. Toen kwam ik erachter dat die loyaliteitsconflicten al begonnen toen ik drie jaar was. Ik heb altijd het gevoel gehad dat ik als kind in de steek gelaten was, terwijl ik praktisch gezien niets tekort kwam. Het punt is, tijdens de kindertijd ben je zo kwetsbaar en afhankelijk van zorg van volwassenen. Die loyaliteit kan je helemaal niet vragen van een kind. De therapie heeft mij geholpen bewust te worden van de eigen gemaakte patronen die gevormd zijn door deze loyaliteitsconflicten.

Inmiddels ben ik 56 jaar en ben ik op het punt gekomen dat ik zowel mijn biologische ouders als mijn pleegouders niets meer verwijt; ik heb mijn rust gevonden. Mijn overlevingservaringen hebben mij gevormd tot wat ik nu ben. Mijn ouders hebben nooit slechte bedoelingen gehad, het besef van de psychologische consequenties van het weggeven van kinderen was er alleen niet. Alleen mijn pleegmoeder leeft nu nog. We hebben veel gesprekken en ik krijg de gelegenheid vragen te stellen.

Weggegeven kinderen komen in de hele wereld voor in verschillende vormen en culturen. Ouders van mijn generatie zijn wellicht getraumatiseerd door het migratieproces naar Nederland, wat ongetwijfeld invloed heeft gehad op de opvoeding van hun kinderen. Ik ben van mening dat het weggeven van kinderen nog steeds kan in deze tijd. De Molukse cultuur leeft nog steeds in familieclans, wat als kracht gezien kan worden. Wel is het ontzettend belangrijk om alles bespreekbaar te maken, kinderen bezig en bewust te blijven houden van waar zij vandaan komen en dialogen blijven aangaan. Aandacht voor de sociaal-culturele context is nodig, cultuur moet telkens opnieuw vertaald worden naar nieuwe tijden. Mijn overgang naar het pleeggezin was niet via de officiële procedure bewandeld, het werd gewoon gedaan zonder enige papieren. Zo ging dat in die tijd. Nu is dat anders en wordt professionele hulpverlening altijd ingezet om in ieder geval aandacht te geven aan die loyaliteits- en identiteitsconflicten.

Ik gun iedereen die hetzelfde meegemaakt heeft als ik de vrijheid om alles bespreekbaar te kunnen maken. Blijf praten over die identiteits- en loyaliteitsconflicten en hoe die oplosbaar zijn. Stel elkaar vragen zonder omwegen. Wat er vandaag psychologisch op te ruimen valt, ruim het op! Hulpverlening en therapie kunnen daarbij helpen, maar het belangrijkste is dat je de context waarin je bent opgegroeid begrijpt. Ik zou het niemand gunnen om tot aan de dood te worstelen met onbeantwoorde vragen.”